Sieci tematyczne

Odtworzenie i zachowanie bioróżnorodności w obszarach przybrzeżnych

Dlaczego?   Co można zrobić?  W jaki sposób?   Kto?

Dlaczego?

Stale rosnący nacisk społeczno-ekonomiczny na obszary przybrzeżne ze strony różnorodnej działalności w tych terenach (np. turystyka, przybrzeżne szlaki wodne, porty i działalność z nimi związana, ochrona brzegów, rybołówstwo, wydobycie kruszywa oraz farmy wiatrowe), jak również działalność na ich zapleczu, zlokalizowana na ladzie, wszystko to zwiesza potrzebę stworzenia sieci decyzyjnej w celu przeznaczenia poszczególnym użytkownikom odpowiednich funkcji w strefie przybrzeżnej i zminimalizowania degradacji środowiska. Jest to wezwanie do stworzenia przestrzennego planu strukturalnego. Preferuje się bazujący na zasadach ZZOP, obejmujących zalecenia ochronne dla odtworzenia i zachowania bioróżnorodności w obszarach przybrzeżnych.

W systemie tym nie można pominąć wagi przybrzeżnej bioróżnorodności oraz funkcjonowania ekosystemu: ekosystemy przybrzeżne należą na całym świecie do obszarów najbardziej produktywnych a większą cześć obecnej i przyszłej działalności społeczno-ekonomicznej w obszarach przybrzeżnych jest zależna od tych zasobów, w szczególności żywych, przykładowo turystyka i rybołówstwo.

W chwili obecnej bioróżnorodność znacznie cierpi z powodów antropogenicznych utrudniających pilna potrzebę starannego zachowania i odtworzenia przybrzeżnej bioróżnorodności oraz zachowania integralności ekologicznej (np. zintegrowane zarządzanie wodami). Ponieważ zasady zapobiegania nie zawsze mogą być egzekwowane, zachowanie i odtworzenie bioróżnorodności w obszarach przybrzeżnych powinno w pierwszej kolejności koncentrować się na najbardziej wartościowych ekologicznie i zagrożonych biotopach. Stąd najważniejsza jest umiejętność naukowego wsparcia oceny biotopów przybrzeżnych (np. oceny ekologicznej).

Dotychczas zaproponowano kilka strategii oceny zarówno lądowej jak i morskiej części obszarów przybrzeżnych (o zasięgu krajowym, europejskim i ogólnoświatowym), ale brakuje (możliwości) ich zastosowanie na szersza skale oraz wzajemny stosunek jak i powiązania pomiędzy systemami morskimi a lądowymi. Ponadto, większość tych strategii została opracowana w celu zaspokojenia potrzeb lokalnych (narodowych). Stanowi to problem szczególnie w obszarach wspólnych linii brzegowych i działów wodnych.

Co można zrobić?

Temat "Odtworzenie i zachowanie bioróżnorodności w obszarach przybrzeżnych" projektu ENCORA będzie skupiał się na stworzeniu strategii oceny ekologicznej obszarów przybrzeżnych, która zostanie przygotowana z dużym wsparciem naukowym oraz będzie możliwa do zastosowania dla szerokiego zakresu europejskich linii brzegowych. Strategia taka znacząco przyczyni się do właściwiej i obiektywnej alokacji i wyboru priorytetów dla obszarów chronionych przybrzeżnych na skale europejska.

Potrzeba szerokiego wsparcia ze strony naukowców kładzie nacisk na wagę współpracy i dyskusji pomiędzy bardzo różnymi grupami naukowców zajmujących się ekologia a politykami, co zastanie ułatwione dzięki ENCORZE. Ponadto, zastosowanie i wykorzystanie protokołów oceny ekologicznej powinno zostać dokładnie ocenione przez najbardziej zainteresowane strony (instytucje) w zakresie europejskiego środowiska przybrzeżnego: uczestnictwo zainteresowanych stron w ENCORZE jest zasadniczym krokiem w kierunku stworzenia protokołu oceny ekologicznej.

W pierwszej kolejności naukowcy z zakresu nauk o środowisku, uczestniczący w programie ENCORA stworzą wstępny protokół europejskiej oceny ekologicznej obszarów przybrzeżnych. Następnie zostanie oceniona możliwość jego zastosowania w całej Europie, w celu poprawienia wstępnej wersji do takiej formy, która znajdzie szerokie zastosowanie jako protokół dostosowany do potrzeb. Uwagi zainteresowanych stron odnośnie możliwości zastosowania i przydatności tego protokołu oceny (wartościowania) pomogą wreszcie wprowadzić taki protokół, który przyczyni się do zachowania bioróżnorodności w Europie.

W jaki sposób?

1. Podczas pierwszych warsztatów dla naukowców z dziedziny ekologii jako baza dla ustanowienia protokołu europejskiej oceny ekologicznej środowiska przybrzeżnego zostaną wykorzystane istniejące krajowe i międzynarodowe strategie ekologicznej oceny części lądowej i morskiej obszarów przybrzeżnych. 
2. Wybrany zbiór studiów przypadków odnoszący się do europejskich gradientów biogeografii odnośnie wiedzy (dobry oraz zły jej poziom) oraz zachowania (np. systemy zachowane, odtworzone i zdegradowane) zostanie użyty do oceny możliwości zastosowania tego protokołu i w ten sposób dostarczy informacji potrzebnych do jego udoskonalenia (może to zostać wykonane podczas drugich warsztatów dla naukowców z dziedziny ekologii). 
3. Zainteresowane czynniki obecne w europejskich obszarach przybrzeżnych zostaną następnie zaproszone do przetestowania użyteczności protokołu dla celów Europejskiej Oceny Ekologicznej, dostarczając informacji potrzebnych do sfinalizowania wstępnych wersji protokołu w protokół końcowy podczas trzecich i ostatnich warsztatów dla naukowców zajmujących się ekologia. 

Temat ten skorzysta w dużym stopniu ze ścisłej współpracy z tematem 3 projektu MARBEF, którego celem jest ocena (głównie społeczno-ekonomiczna, ale również ekologiczna) środowiska morskiego. Dodatkowa wartością niniejszego tematu ENCORY jest skoncentrowanie na "całości" obszaru przybrzeżnego (włącznie ze częścią lądową), jak również udział przedstawicieli zainteresowanych instytucji, niezastąpionych w dziele opracowania szeroko przydatnego protokołu oceny ekologicznej.

Kto?

Ghent University, Department of Biology, Marine Biology Section Krijgslaan 281-S8, 9000 Gent, Belgia

Magda Vincx & Steven Degraer,  Magda.Vincx@UGent.be, tel. 0032 9 2648529