Instytut Budownictwa Wodnego
Polskiej Akademii Nauk

Jolanta Iwańczak

Imię i nazwisko: Jolanta Iwańczak
ORCID:

Książki

cover Zabuski L., Thiel K., Iwańczak J.
Projektowanie i wykonanie automatycznych systemów kontroli zboczy na przykładzie zbocza osuwiskowego w Tresnej
wydawca: Wydawnictwo IBW PAN
ISBN: 8385708022
rok wydania: 1992
język: pl

Streszczenie:

Tworzenie zbiorników wodnych w rejonach górskich powoduje częste uaktywnienie starych lub powstawanie nowych osuwisk w strefach przybrzeżnych. Są to zjawiska niekorzystne a niekiedy bardzo niebezpieczne. Dlatego ważne jest rejestrowanie i obserwacja ruchów osuwiskowych oraz ich prognozowanie i wcześniejsze sygnalizowanie możliwości wystąpienia. Może to być wykonywane przy użyciu różnych metod i środków, poczynając od okresowej inspekcji brzegów prowadzonej przez odpowiednie służby, kończąc na szczegółowej obserwacji, prowadzonej w wybranych partiach brzegowych przy zastosowaniu specjalnie w tym celu zainstalowanej aparatury, zestawionej w system pomiarowy.

W pracy omówiono tego rodzaju system, zainstalowany na zboczu osuwiskowym w Tresnej k. Żywca. Zbocze jest położone na brzegu Jeziora Żywieckiego, sztucznego zbiornika powstałego przez spiętrzenie wód rzeki Soły przez zaporę w Tresnej, wybudowaną w 1966 roku. Na zboczu istniało stare osuwisko, które uaktywniło się po spiętrzeniu wód. System kontroli zbocza, nazwany ASKOT (tj. Automatyczny System Kontroli Zbocza w Tresnej) został zaprojektowany i wykonany w latach 1986-90.

Przedmiot pracy stanowi omówienie zagadnień związanych z instalowaniem ASKOT. Prezentowane w niej zagadnienia można podzielić generalnie na trzy grupy. Grupę pierwszą stanowią ogólne rozważania na temat potrzeb, celów i sposobów kontrolowania zboczy oraz rodzajów systemów pomiarowych i zasad ich konstruowania. ASKOT jest pierwszym tego rodzaju systemem w kraju, dlatego przedstawienie takich rozważań uważano za wskazane. Do grupy drugiej należą wyniki interdyscyplinarnych badań i pomiarów (geologia, geotechnika, geofizyka, pomiary deformacji, itp.), prowadzonych na zboczu przed i w trakcie instalowania systemu. W grupie trzeciej lokuje się sposób instalowania urządzeń i szczegóły konstrukcji ASKOT.

Zbocze o nachyleniu około 14 stopni jest zbudowane ze skał fliszu karpackiego, wykształconego w postaci naprzemianległych warstw piaskowców i łupków ilastych. Poślizgi zachodzą w warstwach słabego łupku, na różnych głębokościach. Powierzchnie poślizgu badano różnymi metodami, przy czym za najbardziej wiarygodne i dokładne uznano pomiary inklinometryczne, pozwalające określić powierzchnie czynne czyli takie, wzdłuż których ruch zachodzi aktualnie. Głównymi czynnikami wpływającymi na ruch osuwiskowy są wahania zwierciadła wody w zboczu (ZWG) oraz w zbiorniku, których przebieg jest silnie uzależniony od opadów atmosferycznych. W pracy omówiono powyższe zależności i ustalono ich wpływ na stan zbocza.

Projektując i konstruując ASKOT opierano się na kryteriach i zasadach ogólnych, zaś w rozwiązaniach szczegółowych brano pod uwagę wyniki prac badawczych i wspomniane powyżej zależności. ASKOT jest systemem przyczynowo-skutkowym, tj. takim, który rejestruje wielkości wpływające na stan stateczności zbocza i stanowiące przyczynę jej ewentualnej utraty (ZWG), oraz wielkości będące skutkiem utraty stateczności, tj. deformacje. Dla rejestracji ZWG zainstalowano czujniki piezometryczne w otworach wiertniczych, rozmieszczonych na zboczu. Dla rejestracji deformacji, w otworach tych umieszczono czujniki inklinometryczne na poziomach czynnych powierzchni poślizgu,. Określono wartości graniczne, których osiągnięcie lub przekroczenie byłoby równoznaczne z wystąpieniem na zboczu stanu krytycznego (utraty stateczności).

Czujniki rozmieszczone na zboczu są połączone przewodami elektrycznymi z ośrodkiem dyspozycyjno-pomiarowym. Podstawowym urządzeniem ośrodka jest miernik, automatycznie przyłączany w czasie pomiaru do kolejnych czujników. Czujniki i miernik są urządzeniami strunowymi. Sterowanie pomiarami odbywa się z mikrokomputera przy pomocy programu o nazwie „ASKOT”. Mikrokomputer jest logicznie połączony z miernikiem (przez interfejs), dzięki czemu miernik „rozumie” sygnały dochodzące z mikrokomputera i odwrotnie – mikrokomputer rejestruje i tłumaczy na wielkości fizyczne sygnały podawane z miernika. Struktura systemu umożliwia jego modyfikacje, np. poprzez przyłączanie kolejnych czujników, dołączenie systemu alarmowego, itp.

Praca stanowi z jednej strony przyczynek do poznania mechanizmów powstawania i rozwoju zsuwów w rejonie zbiorników wodnych, z drugiej strony zawiera wskazówki, które mogą okazać się pomocne przy ewentualnym tworzeniu w przyszłości tego rodzaju systemów.


Artykuły

Publikacje w opracowaniach zbiorowych

Publikacje w materiałach konferencyjnych

Kontakt:

  ul. Kościerska 7, 80–328 Gdańsk, POLSKA

   (+48)58-552-3903, fax (+48)58-552-4211

  sekr@ibwpan.gda.pl

Copyright © 2018, IBW PAN w Gdańsku